Hoofdmenu:
-
6-
Religie heeft de kracht om mensen tot het goede aan te zetten
Op 2 augustus 1990 viel de Iraakse president Saddam Hoessein Koeweit binnen, en riskeerde daarmee een oorlog in het gebied van de Perzische Golf. Dit gebied was al lang een kruitvat, en ik zag dat de wereld op het punt stond een oorlog ingesleurd te worden. Mijn conclusie was dat christelijke-
Op 2 oktober riep ik in allerijl een crisisconferentie bijeen voor leden van de Raad voor de Wereldgodsdiensten in de Egyptische hoofdstad Cairo. Hier gaf ik een dringende vredesboodschap aan de belangrijkste geestelijke autoriteiten van het Midden-
Ik zond een boodschap naar president George H. W. Bush, die toen al pogingen deed om de omvang van het conflict te beperken met het doel een oorlog in de Arabische wereld te voorkomen. Hij wilde Saddam Hoessein er langs een diplomatieke weg toe dwingen om zich terug te trekken. President Bush ging er misschien vanuit dat hij alleen tegen Irak een oorlog zou beginnen, maar moslims denken daar anders over. Voor hen staat religie boven de staat. Ik was erg bezorgd dat de Arabische wereld zich achter het verzet tegen de VS en de christelijke wereld zou scharen, als Irak zou worden aangevallen.
Aan onze crisisconferentie namen topleiders uit de moslimwereld en groot-
De conferentie in Cairo was slechts een van onze vele inspanningen voor vrede. Telkens wanneer in het Midden-
Ik heb er altijd grote moeite mee om onze leden naar plaatsen te sturen waar ze hun leven riskeren. Voor wie zich serieus voor vrede inzet is dit echter onvermijdelijk. Of ik nu in Brazilië de grond bewerk onder de brandende zon, of een toespraak geef in Afrika, ik draag onze leden, die bereid zijn om in het gevaarlijke gebied van het Midden-
Op 11 september 2001 beleefde de wereld een afschuwelijke tragedie, toen de twee torens van het World Trade Center in New York door terroristen werden vernield. Er waren mensen die zeiden dat dit de onvermijdelijke ‘botsing van beschavingen’ tussen islam en christendom was, maar ik kijk daar anders tegenaan. In hun meest zuivere vorm zijn islam en christendom geen godsdiensten van strijd en confrontatie. Voor beide staat vrede centraal. Volgens mij getuigt het van een te nauwe visie om te zeggen dat de Islam altijd radicaal is, of dat de Islam en het christendom fundamenteel van elkaar verschillen. De essentie van alle godsdiensten is dezelfde.
Onmiddellijk na de ineenstorting van de torens bracht ik religieuze leiders uit New York en de rest van het land samen, om de slachtoffers en eerstehulpverleners op Ground Zero bij te staan en voor hen te bidden. Vervolgens organiseerde ik in New York City een grote interreligieuze conferentie voor vrede. Wij waren na deze tragedie de eersten die in New York een internationale bijeenkomst hielden.
Deze indrukwekkende bijdragen aan vrede in tijden van oorlog ontstonden niet zo maar. Decennia lang heb ik onophoudelijk geïnvesteerd in interreligieuze samenwerking en harmonie. Deze investering vormt de basis voor het vertrouwen dat we krijgen van belangrijke religieuze leiders die tijdens de intifada naar Israel gingen, of na de aanvallen van 9/11 naar New York kwamen.
In 1984 bracht ik veertig godsdienstwetenschappers bijeen, en gaf hen de opdracht een vergelijkende studie te maken van de leerstellingen in de verschillende heilige geschriften van christendom, islam, boeddhisme, en andere invloedrijke godsdiensten. Het resultaat van hun gezamenlijke inspanning was het boek World Scripture, a Comparative Anthology of Sacred Texts, dat in 1991 werd gepubliceerd. De gewijde teksten van de verschillende religies bleken in meer dan zeventig procent van de gevallen een gelijkaardige, of zelfs identieke inhoud te hebben. In de resterende dertig procent worden leerstellingen beschreven die uniek zijn voor de betreffende godsdienst. Dat betekent dat de meeste geloofspunten die de grote wereldreligies onderwijzen in de kern op hetzelfde neerkomen. Dit geldt ook voor religieuze gebruiken. Aan de buitenkant dragen sommige gelovigen een tulband; anderen hebben gebedskralen om de hals of dragen een kruis. Maar allemaal zijn ze op zoek naar dezelfde fundamentele waarheden van het universum, en proberen ze de wil van de ene God te begrijpen.
Voor veel mensen betekent het ontdekken van een gemeenschappelijke hobby het begin van een jarenlange vriendschap. Wanneer twee wildvreemden ontdekken dat ze op dezelfde plaats geboren zijn, schept dit direct een band en lijkt het alsof men elkaar al jaren kent. Daarom is het zo tragisch dat religies, die voor meer dan zeventig procent hetzelfde onderwijzen, zoveel moeite hebben om elkaar te begrijpen en met elkaar te communiceren. Ze zouden kunnen praten over de dingen die ze gemeenschappelijk hebben, en elkaar bij de hand kunnen nemen. Maar in plaats daarvan worden de onderlinge verschillen uitvergroot en bekritiseren ze elkaar.
Alle religies op de wereld spreken over vrede en liefde. Toch is het juist over vrede en liefde dat ze met elkaar ruziën. Israël en Palestina praten over vrede en rechtvaardigheid, maar beiden gebruiken geweld, tot aan het punt dat zelfs kinderen het slachtoffer worden van het bloedvergieten. Het judaïsme, de religie van Israël, is een godsdienst van vrede, en hetzelfde geldt voor de Islam.
Onze ervaring bij het samenstellen van World Scripture sterkt ons in de overtuiging dat het niet de wereldreligies zijn die dwalen, maar de manier waarop het geloof wordt onderwezen. Slecht onderricht van een geloofsleer werkt vooroordelen in de hand, en vooroordelen leiden weer tot conflicten. Moslims werden na 9/11 gebrandmerkt als terroristen. De overgrote meerderheid van deze eenvoudige, gelovige gezinnen bestaat echter uit vredelievende mensen zoals wij.
Wijlen Yasser Arafat was lange tijd de leider van de Palestijnen. Hij koesterde net als alle politieke leiders de hoop op vrede, maar was ook verwikkeld in conflicten in de regio. Als voorzitter van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) belichaamde Arafat de vastberadenheid om van de Gazastrook en de westelijke Jordaanoever een onafhankelijke Palestijnse staat te maken. Velen beweren dat hij, nadat hij in 1996 tot president van de Palestijnse Nationale Autoriteit werd gekozen, zich van zijn vroegere medestrijders heeft los gemaakt, en vanaf toen de activiteiten van extremistische organisaties begon te ontmoedigen.
Bij het zoeken naar vrede in het Midden-
De weg naar Arafat’s kantoor was ook letterlijk een moeilijke weg om te gaan. Iedereen die in de buurt van zijn kantoor kwam, moest langs zwaar bewapende wachtposten en werd minstens driemaal gefouilleerd. Maar wanneer onze leden aankwamen, heette Arafat met zijn keffiyeh (traditionele hoofdbedekking) op, hen steeds van harte welkom.
Dergelijke relaties worden niet in enkele dagen tot stand gebracht. Ze zijn het resultaat van vele jaren van hard werken en oprechte toewijding aan de vrede in het Midden-
In 1965 bezocht ik Jeruzalem voor het eerst. Het was vóór het uitbreken van de zesdaagse oorlog, en Jeruzalem stond nog onder het bestuur van Jordanië. In die tijd bezocht ik de Hof van Olijven, waar lang geleden Jezus in bloed en tranen bad, voordat hij naar het paleis van Pontius Pilatus werd gebracht. Ik legde mijn hand op een tweeduizend jaar oude olijfboom, die mogelijk ooit getuige was van Jezus’ gebed. Ik sloeg drie spijkers in de boom: een voor het Jodendom, een voor het christendom en een voor de islam. Ik bad voor de dag waarop deze drie families van gelovigen één zullen worden. Er kan alleen vrede komen wanneer Jodendom, christendom en islam één worden. Die drie spijkers zitten er nog steeds.
Judaïsme, christendom en islam staan in deze tijd sterk verdeeld tegenover elkaar, maar zij hebben een gemeenschappelijke oorsprong. De kwestie die hen verdeeld houdt is het verschil in opvatting over Jezus. Om iets aan dit probleem te doen, vroeg ik op 19 mei 2003 aan vertegenwoordigers van het christendom om, in de betrekkingen met de religies die Abraham ook als stamvader hebben, de betekenis van het kruis minder te benadrukken. Daarom hielden we een plechtigheid waarin het kruis werd neergehaald. We brachten een kruis mee uit de Verenigde Staten, een land met een overwegend christelijke cultuur, en begroeven het in de bloedakker in Israel. Dit is de akker die Judas Iscariot kocht met de dertig zilverstukken die hij kreeg voor het verraad van Jezus, waardoor Jezus uiteindelijk gekruisigd werd.
Op 23 december van hetzelfde jaar kwamen ongeveer 3000 Ambassadeurs voor Vrede, van alle godsdiensten en uit alle delen van de wereld, bijeen in het Park van de Onafhankelijkheid in Jeruzalem, samen met zeventienduizend Israëliërs en Palestijnen. Daar werd symbolisch de doornenkroon van Jezus’ hoofd genomen en vervangen door een ‘vredeskroon’. Daarna maakten ze een vredesmars door de stad Jeruzalem. De plaatselijke autoriteiten hadden toestemming verleend en zorgden voor onze bescherming. Zowel Palestijnse als Israëlische gezinnen steunden onze vredesmars, door thuis brandende kaarsen voor het raam te zetten.
Door deze mars, die via satellietverbindingen live over de hele wereld werd uitgezonden, verkondigde ik dat de autoriteit van Jezus als Vredeskoning was hersteld. Na eeuwen van onbegrip en verdeeldheid werd er op deze manier voor het christendom, het Jodendom en de islam een gelegenheid gecreëerd om zich met elkaar te verzoenen.
De Al-
Wij waren de enige religieuze groep, samengesteld uit verschillende geloofsrichtingen, die toestemming kreeg om alle gedeeltes van dit heiligdom te bezoeken. De leiders van de moskee brachten de christelijke en joodse leiders die aan de vredesmars hadden deelgenomen naar de heilige ruimtes van de moskee. We waren erin geslaagd om een deur te openen die lange tijd stevig vergrendeld was geweest. We hadden een weg geëffend voor veel moslimleiders, om op een nieuw niveau met hun joodse en christelijke broeders en zusters te communiceren.
Mensen houden van vrede, maar beleven ook plezier aan strijd. Mensen laten de meest vredelievende dieren met elkaar vechten. Zij zetten hanen tegen elkaar op, die elkaar met hun scherpe snavels zo venijnig pikken dat hun zachte vlees er al gauw in lappen bij hangt. Vervolgens draaien diezelfde mensen zich om, en vertellen hun kinderen dat ze geen ruzie mogen maken met hun vriendjes en lief met elkaar moeten gaan spelen.
De fundamentele oorzaak van het uitbreken van oorlogen is niet ras of religie. Het hangt samen met iets dat diep in de mens zit. Mensen schrijven de oorzaak van gewapende conflicten graag toe aan zaken als wetenschap of economie, maar het eigenlijke probleem ligt in de mens zelf.
Het is de taak van religie om mensen te helpen hun goede natuur te ontwikkelen en hun kwade natuur, die van conflicten en strijd houdt, te elimineren.
Wanneer we naar de grote wereldgodsdiensten kijken, dan zien we dat alle religies een wereld van vrede als het hoogste ideaal hebben. Ze willen allemaal het koninkrijk Gods, Utopia of het paradijs. Godsdiensten geven verschillende namen aan dit ideaal, maar zijn zonder uitzondering op zoek naar zo’n wereld. Er zijn wereldwijd talrijke godsdiensten, en bijna allemaal zijn ze weer verdeeld in talloze richtingen en denominaties. Maar waar men in essentie op hoopt, is voor alle geloven hetzelfde. Men verlangt naar het hemels koninkrijk en naar een wereld van vrede. Ons hart is verscheurd door de vijandigheid en het geweld die ons van binnen teisteren. Maar het koninkrijk van liefde zal het helen.